Historia

IMG_20160421_0002Parafia mykanowska istniała już prawdopodobnie w XIII w. kiedy to tutejsze dobra zostały nadane jako uposażenie naprzód klasztorowi PP. Klarysek w Zawichoście, a kilka lat później w Krakowie. Od tego czasu aż do kasacji zakonu co miało miejsce po I rozbiorze Polski, Klaryski roztaczały patronat i opiekowały się parafią w Mykanowie.
Miejscowa parafia mogła jednak być erygowana już na przełomie XII i XIII w. Na jej dawne tradycje wskazuje m.in. fakt, iż kościół parafialny przybrał pierwotnie wezwanie św. Marii Magdaleny i św. Wawrzyńca, których to kult był bardzo w tamtych czasach rozpowszechniony.
Pierwsza pisana a więc pewna wiadomość o istnieniu parafii pochodzi jednak dopiero z 1426 r., a opis parafii i uposażenia znajduje się w słynnej Księdze Uposażeń arcybiskupa Jana Łaskiego z 1521 r.. Według tej Księgi „parafia tutejsza miała na uposażenie łan ziemi, łąkę przyległą temu łanowi i dziesięcinę z dwóch łanów folwarcznych i jednego łanu kmiecego”. Parafia była wtedy mała, otoczona z trzech stron wsiami należącymi do parafii Borowno. Obejmowała oprócz Mykanowa Rybną i Cykarzew z czasem również Broniszew i Klekoty. Nie wiadomo dokładnie, kiedy wsie Radostków i Kokawa odłączone zostały od parafii Borowno a przyłączone do parafii Mykanów. Dzięki Klaryskom parafia była jednak dosyć dobrze uposażona.
Dekretem z dnia 18 grudnia 1908 roku wydzielona została z Mykanowa nowa parafia w Cykarzewie, gdzie istniała już filia od 1636 roku. Od 1729 roku rezydował w Cykarzewie prebendarz – mansjonarz, czyli w hierarchii kościelnej kapłan niższej rangi, wikariusz, bez obowiązków kościelnych, który z tytułu zapewnionego utrzymania był zobowiązany trwać na miejscu i pełnić wyznaczone funkcje duszpasterskie otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie zwane prebendą. Wiadomym jest, że do obowiązków prebendarza w Cykarzewie należało m.in. prowadzenie osobnych ksiąg metrykalnych dla filii. Stąd powstało niesłuszne przypuszczenie jakoby miała tu istnieć już wtedy parafia, która miała być zlikwidowana na skutek zniszczenia kościoła przez pożar. Kasacja rezydencji osobnego duszpasterza – filialisty w Cykarzewie nastąpiła po powstaniu styczniowym w 1864 r., łącznie z konfiskatą reszty ziemi beneficjalnej (104 morgi) przez władze carskie. Był też w Cykarzewie, przy kościele osobny cmentarz grzebalny oraz parafialny szpital – dom opieki dla starców i sierot.
Pierwszy kościół w Cykarzewie wybudowany został w 1574 r. z fundacji Postękalskiej, dzierżawczyni dóbr Mykanów – Cykarzew, a dokończony kosztem Piotra Pieniążka. Kościół ten spłonął 22 grudnia 1768 r. Na jego miejscu została wybudowana w 1775 r. drewniana kaplica staraniem Panien Klarysek W 1880 r. kaplica ta została znacznie rozbudowana kosztem tamtejszych mieszkańców, a w 1908 r. zaczęła spełniać rolę kościoła parafialnego.
W 1956 r. przyłączono do parafii Mykanów dużą wieś Kościelec wydzieloną z parafii Borowno. Do 1818 r. parafia Mykanów należała do dekanatu brzeźnickiego w archidiecezji gnieźnieńskiej, a następnie do 1916 do dekanatu częstochowskiego. Od 1917 roku do chwili obecnej parafia należy do dekanatu mstowskiego.
Nieznane są dzieje pierwotnego kościoła w miejscowości Mykanów. Należy przypuszczać, że ufundowany został w XIII w. przez PP. Klaryski, właścicielki wsi. Nie wiadomo też, czy to ten, czy jeszcze jakiś drugi, zbudowany w XV w. kościół dotrwał do XVIII w. i ze starości ulegając ruinie został rozebrany. W 1725 r. zbudowany został drugi (albo trzeci) z kolei kościół drewniany, modrzewiowy, znacznym nakładem Szymona Przypkowicza, mieszczanina i malarza częstochowskiego, staraniem właścicielek wsi PP. Klarysek. Kościół ten poświęcony został 9 grudnia 1725 r. przez ks. Infułata Andrzeja Karsznickiego, kanonika gnieźnieńskiego, proboszcza łaskiego. W II poł. XVIII w. konsekrował go biskup adrateński i proboszcz mstowski Ignacy Kozierowski. Po likwidacji dóbr zakonnych i patronatu PP. Klarysek z braku funduszów kościół ten uległ szybkiemu zniszczeniu i trzeba go było rozebrać w 1835 r. W 1836 roku kosztem parafian, a także przy pomocy rządowego fiskusa, wybudowano usytuowany w miejscu dawnego, nowy obiekt sakralny, który w tymże roku został poświęcony przez ks.Andrzeja Muzolfa, sędziego konsystorza piotrkowskiego. Projektantem kościoła w stylu neogotyckim był jeden z najwybitniejszych architektów ówczesnej doby, Henryk Marconi. Ten polski architekt włoskiego pochodzenia zaprojektował m.in. Hotel Europejski w Warszawie (1855), sanatorium Marconi w Busku Zdroju (1835) i wiele innych budowli będąc zresztą nie tylko jednym z najwybitniejszych ale i najbardziej płodnych polskich architektów I poł. XIX w.
Zaprojektowany przez niego mykanowski kościół to świątynia jednonawowa, z jedną wieżą, wzniesiona na planie prostokąta, z prezbiterium zwróconym na wschód. Fasada i tylna elewacja zostały zamknięte nie wydzielonymi szczytami, z fryzem arkadowym pod gzymsem wieńczącym, a szczyt fasady – zakończony płaską wieżyczką z ostrołukowym prześwitem na sygnaturkę, czyli najmniejszy z dzwonów kościoła.
Do początku XX w. kościół ten był stopniowo wykańczany, wyposażany i przygotowywany do konsekracji staraniem proboszcza ks. Marcina Włostowskiego. Wykonano m.in. ołtarze i polichromie czyli wielobarwną ozdobę malarską ścian także w stylu neogotyckim.
Z dawnych lat na wyposażeniu kościoła znajduje się zresztą po dziś dzień, ornat z późnogotyckim haftem figuralnym z końca XV w. Uroczysta konsekracja miała miejsce w dniu 7 czerwca 1903 r. a dokonał jej biskup włocławski Stanisława Zdzitowiecki.
Nowa świątynia przybrała wezwanie św. Leonarda Opata, średniowiecznego rycerza, następnie pustelnika i zakonnika oraz orędownika i opiekuna niewolników, jeńców i więźniów. Czczony był on także jako opiekun bydła i rzemiosła. Na obrazach przedstawiany jest w stroju opata czyli wyższego przełożonego w zakonie, z łańcuchem i rozpiętymi kajdanami. Tak też możemy go oglądać na obrazie znajdującym się w głównym ołtarzu kościoła w Mykanowie. Święty Leonard zmarł 6 listopada i w tym dniu przypada jego święto. Odpust parafialny w Mykanowie obchodzi się tradycyjnie w pierwszą niedziele po 6 listopada. Drugi odpust obchodzony jest w ostatnią niedziela maja, w święto Nawiedzenia NMP, której wizerunek naprzemiennie z postacią św. Leonarda oglądamy w głównym ołtarzu mykanowskiej świątyni.
W czasie I wojny światowej kościół mykanowski został zbombardowany, uszkodzone zostały jego sklepienia i ściany oraz zniszczona piękna polichromia. Uszkodzenia te zostały stopniowo usunięte w latach międzywojennych, zwłaszcza staraniem proboszcza ks. Wincentego Olejnika. W 1956 r. przeprowadzono znowu kapitalny remont kościoła. W latach 1957 – 1959 kościół otrzymał nową polichromie „al. fresco”, wykonaną przez artystki malarki Janinę Pol i Barbarę Pawłowską. Malowidła w tej technice wykonywane są odpowiednimi farbami bezpośrednio na mokrym tynku farbami. W mykanowskim kościele przedstawiają one stacje drogi krzyżowej, inne sceny ze starego i nowego testamentu oraz przypowieści biblijne.
Inicjatorem remontu kościoła był ks. Stanisław Patora, który przed 1961 r. wybudował także budynki gospodarcze i rozpoczął w 1974 r. budowę organistówki, którą ukończył jego następca ks. Stanisław Matysiak zamieniając ją na plebanię.
W tamtych latach na terenie parafii znajdowały się trzy kaplice mszalne: w Rybnej Kościelcu i Radostkowie. We wsi Rybna, murowana z cegły, zbudowana przez mieszkańców wsi w 1950 r., staraniem proboszcza z Mykanowa ks. Piotra Sobańskiego i przez niego poświęcona 29 czerwca 1950 r., p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła. Ze względu na dużą odległość Msze św. odprawiał tu kapłan dojeżdżający z Mykanowa już od 1946 r.
19 czerwca 1969 r. bp. Stefan Bareła ustanowił w Rybnej wikariat terenowy, a 4 lipca 1977 r. samodzielną parafię. Pierwszym proboszczem został dotychczasowy wikariusz terenowy ks. Józef Duda. W 1991 r. budowę obecnego kościoła z przeznaczeniem na sanktuarium podjął ks. Jan Kałdon, który zainicjował jednocześnie kult Matki Bożej Fatimskiej przyjęty z dużym entuzjazmem przez wiernych. Jego następca ks. Krzysztof Mortka kontynuował budowę i doprowadził do jej ukończenia. W sierpniu 1992 r. metropolita częstochowski, ks. abp Stanisław Nowak podarował parafii figurę przyszłej patronki, a w 2002 r. wręczył proboszczowi dekret uznający kościół i przyległe mu tereny jako sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej.
We wsi Kościelec, była kaplica murowana, poświęcona p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej.
1 kwietnia 1983 r. bp Stefan Bareła ustanowił tu wikariat terenowy, a parafię (pierwszą za swojego pasterzowania) bp Stanisław Nowak 18 stycznia 1985 r.
Jeszcze w 1982 r. wojewoda częstochowski wydał zgodę na wybudowanie w Kościelcu kaplicy z salą katechetyczną i mieszkaniem dla wikarego (istotnym argumentem była niebezpieczna przeprawa do kościoła parafialnego przez trasę szybkiego ruchu DK-1).
Kościół wraz z salą katechetyczną i mieszkaniem dla wikarego został wybudowany w latach 1983-84 staraniem ks. Leona Wódki, wikariusza terenowego, a następnie pierwszego proboszcza tej placówki. Ks. Jan Krawiec przygotował świątynię do uroczystego poświęcenia, którego dokonał arcybiskup Stanisław Nowak w dniu 22 sierpnia 1999 r..
Po utworzeniu diecezji częstochowskiej co miało miejsce 28 października 1925 roku Mykanów znalazł się na jej obszarze. Od tego czasu parafią w Mykanowie administrowali księża: Leonard Kowalewski (1919 – 1928), Wincenty Olejnik (1928 – 1942), Piotr Sobański (1942 – 1952), Jan Smogorzewski (1952 – 1954), Stanisław Patora (1954 – 1977), Stanisław Matysiak (1977 – 1987), Marcin Adam Bachorski (1987 – }.

W ostatnich latach staraniem ks. Marcina Bachorskiego wymieniono blachę na kościele, zakrystii i dzwonnicy (1994), wymieniono w kościele i zakrystii okna z drewnianych na metalowe (1995) oraz rozety na frontonie i okna przed wejściem do kościoła (1996), założono oświetlenie wokół świątyni (1997) i dano jej nową elewację. W następnych latach odnowiono także prezbiterium, poddano renowacji ołtarze, oraz przeprowadzono odgrzybianie murów kościoła.
Licząca około 2000 mieszkańców parafia posiada własny cmentarz, położony przy drodze w kierunku Kościelca, na wzniesieniu, około 300 m na południowy wschód od kościoła parafialnego. Cmentarz ten został założony w II poł. XIX w. na nowym miejscu. Nekropolia rozplanowana jest na bazie trapezu. Główna aleja biegnie w kierunku wschód – zachód i przecina się pod katem prostym z aleją poprzeczną. Taki układanej dzieli cmentarz na cztery kwatery grzebalne. W południowo – wschodniej części znajduje się trochę zieleni, którą tworzą stare drzewa. Nekropolia otoczona jest z trzech stron polami uprawnymi. Poprzedni stary cmentarz usytuowany był przy obecnym zbiegu ulic: Częstochowskiej, Kościuszki i Słonecznej. Dzisiaj jedynym śladem po dawnych czasach pozostaje tutaj stary pomnikowy dąb. Pień tego drzewa pierwotnie dużo wyższy jest teraz zasypany co nastąpiło podczas budowy i podwyższania drogi a także wyrównywania przyległego terenu. Wiele osób pamięta jeszcze zapewne obniżenie terenu na kształt wąwozu pomiędzy drogą a starym cmentarzem. Jako mali chłopcy niejednokrotnie przychodziliśmy na ten teren. Pamiętam ślady po grobach, stare krzyże, a także tajemnicze grobowce do których można jeszcze było wtedy zaglądać. Na cmentarzu tym zaprzestano grzebać zmarłych gdzieś w połowie XIX w. Do początku lat 70 –tych XX w. cmentarz, choć pozostawiony samemu sobie, ciągle jednak istniał. Wtedy to teren wyrównano oraz wybudowano w tym miejscu pawilony Gminnego Ośrodka Usług Bytowych „Spójnia”, które istnieją do dziś, chociaż już w rekach prywatnych. Likwidacja cmentarza została poprzedzona badaniami archeologicznymi, w których uczestniczyłem w charakterze pomocnika w 1973 roku. Odkrywki jakie wtedy wykonywano odsłaniały zarysy grobów, trumien, fragmentów ubrań, szklanych paciorków i tym podobnej biżuterii a także kości ludzkich.

Opracował: Adam Wochal

 

Komentarze są wyłączone.